In een landschap waar metal kan rangeren van BabyMetal tot BMTH tot Anaal Nathrakh en alles er tussen in en waar de verschillende genres inmiddels zijn uitgegroeid tot een aantal dat nauwelijks te behappen valt, is er continue roering. ‘The new wave of dit’, ‘de revival van dat’, het is haast zo oud als metal zelf. Laat het nu dan de beurt zijn aan melodic deathmetal om de kop weer boven het maaiveld uit te steken en een kei harde comeback te maken. Zo keren de grootmeesters van Insomnium opnieuw ten tonele met een nieuw werkstuk genaamd Anno 1696 dat op 24 februari verscheen via Century Media Records!

In Flames komt met het meeste bejubelde album sinds jaren en supergroep (tevens de veteranen bank van In Flames) The Halo Effect stond met hun debuut plaat in de hoogste regionen van de recente jaarlijstjes en deze lof is naar mijn mening, in beide gevallen, meer dan terecht.

Is het dan alleen in Zweden dat de melodische klok klinkt, of luiden ze hem daar slechts het hardst. Welnu, waar ze in Göteborg het genre ontwikkelden en tot een hogere kunst vorm wisten te verheven, werd in de rest van de wereld niet stilgezeten. Want als we in ons Vikingschip stappen en de riemen ons richting het oosten dragen ligt daar het land van de duizend meren, alwaar men sinds dag dauw melodische deathmetal maakt van een uitzonderlijk hoog niveau.

Bij Finse melo death denken we (uiteraard) direct aan de grootmeesters van bands als Children of Bodom en Amorphis, maar waar we de laatste jaren steeds meer onze mosterd moeten gaan halen is bij de mannen uit Karelië van Insomnium. Met gelauwerde albums als One For Sorrow en het meer recente Heart Like a Grave wisten deze Rus Vikingen (de trouwe kijkers van de History Channel / Netflix series weten what’s up) al lang en breed te overtuigen dat zij de kneepjes van het melodic death vak tot in de uiterste puntjes beheersen. Melancholisch, melodisch, snijdend tot op het bot en met een heerlijk doommetal randje, brachten deze albums een andere kijk op het genre dan dat we bij de mannen uit Göteborg gewend waren.

Kunnen ze die trend voortzetten met Anno 1696 is nu de vraag en wat kunnen ze ons aan vernieuwing bieden dat mogelijk voortborduurt op het succes dat ze in de jaren voor de pandemie al boekten? Want succesvol zijn deze mannen zeker. Ik ken maar weinig bands die consistent boven de 90% review score behalen op de website van onze collegae van metal-archives.com met geen enkele plaat die door het ijs zakte er tussen. Dat is nogal een curriculum vitae om U tegen te zeggen.

Allereerst is dit wederom een concept album, net als het eerder uitgebrachte album Winter’s Gate dat in zijn geheel gebaseerd werd op een short story van zanger/bassist Niilo Sevänen, draait ook Anno 1696 om een centraal verhaal, waarbij elke track als een soort hoofdstuk fungeert. Concept albums kunnen wat mij betreft vaak twee kanten op als het gaat om de kwaliteit waarmee het verhaal verteld wordt. Het kan de aandacht van de luisteraar verliezen in verzanding of je nu juist meenemen op een reis door het verhaal heen en je enorm boeien. Gelukkig hebben we het hier dus niet over de eerste de beste band en vanaf de eerste tonen van de bijtende winterse wind tot de laatste melancholische gitaar noot, waarbij alles wordt weg gestript, werd ik gegrepen en liet deze plaat me niet meer los.

Het album draait om de heksenjacht (letterlijk in dit geval…) en de religieuze vervolging van vrouwen én mannen in, je raad het al, annus horribilis 1696 in Finland, waarbij honderden, onschuldige slachtoffers op gruwelijke wijze ter dood gebracht werden door Christelijke kerk (lees: ‘smeerlappen’). Daarnaast stierf in 1696 ongeveer een derde van de Finse bevolking aan een vreselijke hongersnood, waardoor infanticide en kannibalisme aan de orde van de dag waren. Goed voer voor een gitzwart metal album dus. En dat is het geworden ook. Het album wordt nog steeds gedragen door meeslepende gitaarlijnen en diepgaande melodieën, wat voor mij het grootste wapen in het arsenaal van de band is, maar het is het verhaal en de sfeer waarmee deze plaat echt schijnt als de Poolster.

Maar kun je dan niet het verhaal los laten en het album track voor track beluisteren? Ja zeker wel. Tracks als White Christ en The Witch Hunter zijn geweldige tracks die ook op zichzelf hun mannetje meer dan staan en dan helpen de altijd uniek klinkende vocalen van Rotting Christ frontman Sakis Tolis daar ook nog hun extra snufje magie aan toevoegen. Sowieso zijn de vocalen op dit album weer van hoge kwaliteit. Het spel tussen de harsh vocals van Niilo met als tegenhanger de dubbele harmonieuze cleane stemmen van gitaristen Jani en Ville geven zo’n krakend contrast dat het ook weer precies samenvalt en het tot een geheel maakt. Logica? Nee dat niet, maar daar ga ik niet wakker van liggen. Soms moet je dat niet zoeken, maar gewoon accepteren dat het wonderbaarlijk mooi is.

Over wonderbaarlijke mooie vocalen gesproken en wat wellicht de kers op de taart van het album mag heten: Godforsaken. Een track zo meesterlijke opgebouwd dat het me doet zwijmelen, of zijn dat wellicht toch de engelachtige vocalen van ingehuurde deerne, Johanna Kurkela. Of ja engel, dat is misschien niet op z’n plek in deze context, laat ik er bos nymf van maken. Ik ben verliefd. Haar doorgeweven zanglijnen voeren deze al monsterlijk episch track naar nog hogere regionen. Als deze dan ook nog worden samengevoegd met de stemmen van de twee eerder genoemde gitaristen gedurende de bridge, wordt de luisteraar na zeven minuten intens luisteren écht beloond. Ik kan dit op repeat zetten en dag langzaam uitleven.

Dan volgt Lilian een track die ik als de ‘single’ van het album zou willen betitelen. Niet alleen biedt de song een nodige verandering in tempo en voelt het allemaal wat lichter aan, het doet ook vanaf de intro meteen terug denken aan wat dé sound van Insomnium mag heten. Drijvende, galopperende gitaar sound met een steengoede melodische hook, afgewisseld met slopend dubbel bass geweld en een growl waar je voor aan de kant gaat staan. Met vier en een half minuut is deze track voor de beginnend Insomnium fan ook een stuk beter te behappen dan het voorgaande epos Godforsaken, voor de geoefende luisteraar is het de ideale ‘palate cleanser’.

Na nog zo’n afwisseling in de tracks Starless Path en het eerder genoemde sublieme The Witch Hunter, wat naast Lilian en The White Christ voorzien werd van een video en ook als visitekaartje van het album kan gelden, loopt het album wat op haar einde en komen we aan bij de akoestische track The Unrest, een song die ik zo niet een, twee, drie nog eens op zichzelf staand zou opzetten, maar die wel goed in het verloop van de plaat past. Ik ben normaliter niet direct gecharmeerd van een dergelijke ‘tussen track’ omdat het de snelheid en heft uit een album haalt. Echter, als intro track op de uitsmijter The Rapids, die direct aan het betere Amorphis-werk doet denken, past het dan redelijk. Het is mijn enige kritische noot op en anders vlekkeloos album dat nog maar eens aangeeft wat deze band het melodic deathmetal genre te bieden heeft.

Ook met het negende studio album weet Insomnium dus wederom te overtuigen. Er staan tracks op dit album die regelrecht in mijn wekelijkse rotatie worden opgenomen en waar ik nu al geen genoeg van kan krijgen. Wat mij betreft mogen deze heren in een adem genoemd worden met de grootsten in dit genre uit buurland Zweden en laten ze feilloos zien hoe de bijl waarmee in Finland gekapt wordt, inmiddels, minstens net zo groot is.